|
Denis Diderot - " Bence de öyle ! Fakat kendi hesabıma ben gözümün önünde olup bitenlerle ilgilenirim . Ruhumuzun mahiyeti , nereden geldiği , yazgısı , ölümümüzden sonra ne olacağı ve bütün bunların hepsinden önce de gerçekten ruh diye bir şey var mı yok mu , bunlar hakkında bir şey bilemediğim gibi bir şey de söyleyemem ; bize tüm bunlardan kolayca ve tam bir yetkiyle söz edenler de bende daha fazla bir şey bilmezler . " Başrahip - " Yine de ruhu ortadan kaldırırsanız . " Denis Diderot - " Hiçbir şeyi ortadan kaldırmıyorum ; sadece bilmediğimi söylüyorum . " Başrahip - Tanrı' yı yok etmeniz gerekir . " Denis Diderot - " Böyle bir şey gerekmez . Ama bir kere daha söyleyeyim ki , benim hiçbir şeyi ortadan kaldırmak isteğim yok . Ben bilgisizliğini söylecek kadar açıkyürekli ve cesur bir cahilden başka bir şey değilim . Şunu söylemeye cesaret ediyorum : Bilmiyorum . Ayrıca bizim hiç durmadan sadece bilmediğimiz değil , bilmemizin mümkün olmadığı , algılama yetimizin dışındaki bir sorunla ilgili olarak boşuna tartıştığımızı söylüyorum . Oysa sonu gelmeyen tartışmalara neden olan bir sorun , Voltaire'nin geçenlerde yazdığı gibi , bizim için daima beyhude bir sorundur ve bunun için de zorunlu değildir ; bunu anlamış olmamız gerekir . Bundan başka adeta kaderin bir cilvesi gibi , üzerinde en çok laf edilen şeyler en az anlaşılan şeylerdir . Bizim her gün kullandığımız sözlerden çoğunun hiçbir anlamı yoktur . Tanrı onu yanına aldı ! Bunu nereden biliyorsun ? Tanrı size sırrını mı açtı ? Tanrı ona kavuşmak için acele ediyor ! dedikleri bir yaratık doksan bir bahar görmüştü . Görülüyor ki burada aceleye yer yok . Dindar anasının bağrından koparılan genç kız için demin "Cennete gitti " demiştiniz ... Ama bu cennet dediğiniz nedir , nerededir ? Öncelikle oraya çıkılıyor mu ? yukarıda dediniz . Ama dünya döndüğü için sabah yukarıda olan akşama aşağıda olacaktır . Bunun böyle olmadığını söyleyebilmek için Papa Urbain ve Kutsal Engizisyon gibi bir dünyanın döndüğünü inkar etmelisiniz ... " ( Denis Diderot - Felsefe Konuşmaları )
|