|
Yunus Suresi 34: Halketme. Halk Edileni Geri Döndürme Olayı
Yunus Suresi'nin 34'ncü ayeti, içinde gelecek zamana ait sır taşıyor. Hz. Muhammed'e verilen emirle şu soruluyor: ''Kul; hel min şürekaiküm men yebdeü el halka sümme yüııdühü''. Yani, ortak (şerik) bildiklerinizden kim bir yaratma yapabilir; sonra kim yarattığını eski haline döndürebilir?
Hz. Muhammed'eقُلْ ''Kul / de!..'' emriyle muhatap alınanlar, kandisinden başka güç ve kudret bulunmayan Rabb'e çağrı yapılanlardır. Bu çağrı içinde muhatapların önemsendiği ve bir şeylere teşvik edildiği iması var. Gelecekte, bazı insanlar ''de!..'' sözüne muhatap olabilirler; bir şeyleri yapmaya teşvik edilebilirler.
Sırrı bulabilmek için ayetin kelimelerini irdeleyelim:
''Min şürekâiküm...''. مِنْ شُرَكاءِكُمْ Yani, ortak ettiklerinizden...
Bu kelimeyi meal ve tefsirler ''ortak koştuklarınızdan ya da koştuğunuz ortaklardan...'' şeklinde gösteriyorlar. Şüreka, 'ortak' ya da 'hissedar' anlamındaki 'şerik' sıfatının çoğuludur. Günümüzde ekonomik faaliyet gösteren şirketlerde, her bir fert 'şerik/ortak' olarak anılmaktadır. Her bir şirket, alan genişletip bir araya geldiklerinde 'şüreka' namı alırlar. Şüreka terimine bitişen 'küm' zamiri, şirketlerin üst kademesini gösterir.
''Men yebdeü el-halka...''. مَنْ يَبْدَءُ اَلْخَلْقَ Yani, şeriklerinizden hangisi, var olmayan bir şeyi ya da şu şeyi, yapar ve ortaya çıkarır?
Bu soruyu, tüm şirketlerin üst kademelerinden de üstün bir güç sorabilir. O güç, o ana kadar yeryüzünde görülmeyen bir şeyi ya yapmıştır ya da yapılacak projeyi hazırlamıştır. Teşvik, gücü elinde tutan otorite tarafından bunlara verilecektir.
'Yebdeü' fiili, yapılacaklardan önce yapılma hareketini belirtir (Prototip).
Kur'an ayetinin indiği zamanda, çok şey yoktu. Belki hiç bir şey yoktu ve yapılamazdı. Rab tarafından yaratılan ve ortaya çıkarılan ve bir birine hiç bir zaman benzemeyen insanlardan ve diğer canlılardan başkası görülmüyordu.
Halk, daha evvel olmayan, sonradan ortaya çıkarılan şeylerdir.
Bir coğrafya parçasına gelip yerleşen insan kalabalığına -daha önce orada olmadığı için- halk deniyor.
Eski, eski zamanda kaldı. Günümüzde, her çeşit halk etme olayının özü projedir.
Sosyal projeler, güç bende diyebilen devletlerin mahfillerinde hazırlanır. Şu anki konu, daha önce hiç olmayan ve görülmeyen varlıkların yapılıp ortaya çıkarılmasıdır. Çıkarılanlarda hareket kabiliyeti bulunmalı, sosyal yaşamda etkisi olmalıdır.
Yüzyıllar sonra, yapılıp ortaya çıkarılan ilk şey motordur. Motor monte edilmiş tüm kara, deniz ve hava araçları, daha önce var olmadığı halde halk edilen ve ortaya çıkarılan varlıklardır. Varlığın kaynağı, yeryüzünün alt katmanıdır.
Yer altından Ham madde çıkarılır... İşlenir... Şekillendirilir... Ve şekillendirilen çeşitli parçalar birbirine eklenerek istenilen varlık ortaya çıkarılır.
Yunus Suresi'nin 31'nci ayetinde, ''Men yühricü'l-hayy min el-meyyit?'' diye sorulmuştu. Meyyit, hareketi olmayan sakin nesnedir. İnsanoğu soruya muhatap edildi, meyyit nesnelerden hareketli varlıklar ortaya çıkarması teşvik edildi. Zamanımızda, küçük telefonların yapımından, büyük otomobil imaline kadar programlanmış robotlar kullanılıyor. Robotlar, cansız nesnelerden yapılmış ve ortaya çıkarılmış canlı varlık gibidirler. Gerektiğinde bir dümesine basıldığında hareket ederler; gerektiğinde uykuya geçerler ve programlanmış saate uyanıp işleme başlarlar. Burada unutulmaması gereken şey, ortaya çıkarılan bu varlıklarla Allah'ın HALIK sıfatının, insanlarda tecelli etmesidir.
''sümme yüııdühü'' kelimesi, ortaya çıkarılan varlıkların geri iadesinin de olabileceğini belirtiyor. Bu durum, çalışma müddeti biten ya da bitirilen varlıkların, demirinin, alimünyümunun, bakırının ya da plastiğinin, potada eritilip eski haline getirilmesidir.
İbrahim Faik Bayav
(08.10.2022 09:10)
|